1 december 2016
Ayman (39) woont met vrouw en drie dochters als erkende vluchteling in Nederland. Als mensenrechtenactivist, atheïst en voorstander van secularisme was hij actief in de revolutie in Syrië in 2011. Hij is oprichter- hoofdredacteur van I Think Magazine, het eerste Arabische online tijdschrift voor ongelovige activisten; en actief bij AdHoc, een internationale organisatie van secularisten voor een cultuur van vrijheid. Waar vindt hij de moed om tegen de stroom in en met gevaar voor eigen leven zijn eigen gedachten te volgen en te uiten?
Door Paulien Boogaard
Hoe werd je ongelovig? Mijn ouders zijn moslim, maar mijn moeder gaf me wetenschappelijke boeken over de evolutie en
dergelijke. Ik studeerde Engelse literatuur en las veel. Omdat Syrië arm is, werkte ik twee jaar in Saoedi-Arabië. Ik realiseerde me dat Mekka geen heilige maar een doodgewone plek is waar mensen rondjes lopen om een steen. Ik werd bewust atheïst. Omdat ik niet bad of naar de moskee ging werd ik op een dag gearresteerd door de religieuze politie en zes uur vastgehouden in een cel. Terug in Syrië vond ik via internet nieuwe vrienden: vrijdenkers, atheïsten, met wie ik in kleine groepjes sprak over onze ideeën en verlangen naar vrijheid. In het geheim. Want zelfs als de wet religiekritiek niet verbiedt zijn er altijd mensen die geweld plegen tegen ongelovigen.
Revolutie en verzet Ik verwachtte veel van de revolutie, maar vrienden werden gearresteerd en ik zag zelf hoe drie demonstranten werden doodgeslagen. Ik begon stiekem geweld te filmen, en met anderen te analyseren en documenteren. Ik heb letterlijk hoofden en handen geteld, afgerukt door explosies, zag duizenden foto’s en films van geweld. Vooral als het om kinderen gaat is dat heel moeilijk. Maar iemand moet het doen. Misschien zijn deze data ooit bewijs in een rechtszaak tegen geweldplegers. Het Syrische regime is erger dan IS. In Caesar’s Pictures zie je 11.000 foto’s van mensen die doodgemarteld zijn in Syrische gevangenissen.
De evolutieboeken uit mijn jeugd zijn in Syrië nauwelijks meer te vinden. President Assad, zelf Aleviet, gebruikt de islam om de mensen eronder te houden. Als tegenbeweging begon ik het atheïstisch online tijdschrift I Think Magazine. Ik ben heel trots: we hebben nu volgers in zes of zeven Arabische landen!
‘Ik heb geen grote idealen. Ik wil gewoon mens zijn en vrij denken, spreken schrijven en lachen. Maar dat is moeilijk omdat iedereen zich met je leven wil bemoeien’.
Waar geloof je in? Ik geloof in mijn kinderen, in aardig zijn voor anderen en dat je alles mag denken en zeggen, zolang je niemand fysiek schaadt. Vrijdenken heeft me veel gekost: relaties met familie, vrienden, buren. De film die we nu maken [de documentaire Ongelovig, red.] kan me mijn leven kosten. Alleen om wat ik denk! Maar het leven is niet waard geleefd te worden als je in angst leeft, je mond houdt omdat dat je gezegd wordt. Welk voorbeeld geef je dan? Ik leer mijn kinderen dat vrijheid geen grens kent en vrijheid van meningsuiting absoluut is.
Wat is je balans tussen vrijheid en veiligheid? Je kinderen hebben je nodig. Ze hebben ook een betere wereld nodig. Mijn vrouw zoekt veiligheid en ze haat daarom wat ik doe. En ja, natuurlijk ben ik ook bang. Maar als ik durf, durven anderen misschien ook. Zoals ik durf omdat anderen het voor mij gedurfd hebben. Als we vrij spreken en elkaar leren vrij te zijn wordt de wereld menselijker. Als we uit angst onze mond houden gaan we als mensheid achteruit. Dan gaan we weer heksen verbranden.
Wat wil je bereiken? Ik wil niet beroemd, bekend of een leider zijn. Ik heb geen grote idealen. Ik wil gewoon mijn leven leven en vrijuit denken, spreken, schrijven, lachen. En ik wil meer moed hebben en een goed voorbeeld zijn voor mijn dochters. Zij moeten niet doen wat de gemeenschap wil, of een religie, maar wat ze zelf willen. Dat is de basis voor mensenrechten.
“Ik heb veel mensen ontmoet die vrij willen kunnen denken en spreken. Maar ze worden ervoor gevangengezet en vermoord. Vooral Arabieren gunnen elkaar geen vrijheid, maar eisen dat je je gedraagt als moslim. Zelfs hier in Nederland. Ze hebben zelfs 22 niet-Arabieren vermoord in Europa, zoals Theo van Gogh.”
Met andere ongelovige activisten voor vrijheid, die ik via internet vond, organiseren we conferenties – dit jaar in Brussel en Rome- en een lobby tegen anti-godslasteringswetten. Uiteindelijk zal het helpen, maar het gaat met heel kleine stapjes.
Ayman is te zien in de 2DOC van HUMAN Ongelovig – Vrijdenkers op de vlucht (13 dec. 22.55u. NPO2). Hij is actief lid van de Vrijdenkersgroep voor gevluchte ongelovigen van het Humanistisch Verbond.